Kątowniki to z pozoru skromne narzędzia, które w praktyce okazują się prawdziwymi bohaterami. Czym różnią się od siebie poszczególne rodzaje kątowników, jakie mają zastosowanie, i dlaczego bez nich trudno sobie wyobrazić prace w warsztacie czy na budowie? Przyjrzymy się bliżej tym narzędziom oraz ich wykorzystaniu przy codziennej pracy!
Przeczytaj też: Narzędzia stolarskie – wszystko, czego potrzebujesz do efektywnej pracy z drewnem
Kątowniki – co to?
Kątowniki to narzędzia o kształcie przypominającym literę „L”, skonstruowane z dwóch krawędzi, które tworzą między sobą kąt prosty, czyli 90 stopni. Istotną cechą większości kątowników jest obecność podziałki umieszczonej na jednej lub obu krawędziach, co umożliwia precyzyjne mierzenie długości.
To narzędzie, choć na pierwszy rzut oka niepozorne, odgrywa niezwykle ważną rolę w pomiarach i pracach wymagających dokładności. Zdecydowanie warto dowiedzieć się więcej na temat kątowników!
Kątowniki – rodzaje
Kątowniki występują w różnych odmianach, dostosowanych do specyfiki materiałów, potrzeb użytkownika oraz celów, jakie mają spełniać. Wyróżniamy głównie kątowniki drewniane i metalowe, które stosuje się zależnie od preferencji i zastosowań.
Kątowniki drewniane są zazwyczaj lżejsze i tańsze, ale warto pamiętać, że mogą ulec wypaczeniu pod wpływem wilgoci. Z kolei kątowniki metalowe charakteryzują się większą trwałością, choć są też droższe i cięższe. Mogą być jednak używane w różnych (nawet trudnych) warunkach atmosferycznych, dlatego są bardzo często wybieraną opcją przez klientów z różnych branż.
Konstrukcja kątownika – prosta a bardziej skomplikowana
Podziału kątowników można również dokonać ze względu na ich konstrukcję. Proste modele składają się z dwóch stałych ramion tworzących kąt prosty.
Warianty bardziej zaawansowane, zwane kątownikami składanymi, posiadają ruchome ramiona umożliwiające większą elastyczność w pomiarach. Kątowniki można podzielić też na stolarskie, ślusarskie, budowlane i wiele innych. W dalszej części poradnika przybliżymy nieco charakterystykę poszczególnych wariantów.
Kątowniki stolarskie – do czego służą?
Kątowniki stolarskie są narzędziami, które pełnią różne funkcje w pracy stolarza i nie tylko. Poniżej kilka zastosowań kątowników stolarskich:
- Sprawdzenie kąta prostego (90°) – kątowniki stolarskie są powszechnie używane do weryfikacji, czy dany kąt jest prosty. Można je przyłożyć do dwóch prostopadłych powierzchni – ich skrajne krawędzie powinny idealnie dopasować się do kąta prostego.
- Wyznaczanie połowy kąta prostego (45°) – kątowniki posiadają często oznaczenia umożliwiające precyzyjne ustawienie ich na 45°, co pozwala na łatwe znalezienie połowy kąta prostego.
- Znajdowanie środka koła – kątowniki stolarskie zazwyczaj posiadają także opcje do pomiaru kątów o większych wartościach, co umożliwia wyznaczenie środka koła.
- Narzędzie pomocnicze przy cięciu – kątowniki stolarskie mogą być wykorzystywane jako pomocnicze narzędzie podczas cięcia, aby zapewnić, że krawędzie są równoległe do siebie. Można ich używać również jako prostej linijki lub ekierki do oznaczania i cięcia linii prostych.
- Metalowe kątowniki płaskie do wyznaczania linii i kątów prostych na dużych powierzchniach – całkowicie metalowe kątowniki płaskie są przydatne do precyzyjnego oznaczania linii i kątów prostych na większych obszarach. Dotyczy to zwłaszcza prac budowlanych czy stolarskich, gdzie wymagana jest dokładność na najwyższym poziomie.
Kątownik ślusarski – charakterystyka i rodzaje
Kątowniki ślusarskie wykonane są z metalu w formie dwóch ramion, tworzących kąt prosty. Narzędzi tych używa się w celu trasowania oraz sprawdzania dokładności wykonania kątów prostych. Poniżej opis kilku rodzajów kątowników ślusarskich:
- Płaski – posiada ramiona jednakowej grubości, co ułatwia równomierne przyleganie do badanych powierzchni, umożliwiając sprawdzenie kąta prostego.
- Kątownik krawędziowy – jedno ramię ma krawędzie ścięte z obu stron pod kątem 60°. Ten rodzaj kątownika może być używany do różnych zastosowań, zwłaszcza tam, gdzie wymagane są kąty mniejsze niż 90°.
- Płaski z podstawą (stopą) – ten kątownik stosowany przeważnie na płycie traserskiej. Wyposażony jest w dodatkową stopę, która pomaga utrzymać go stabilnie na powierzchni podczas trasowania.
- Z pogrubionym ramieniem (płaski lub krawędziowy) – to wariant kątownika z jednym z grubszym ramieniem. Ma to na celu zwiększenie jego sztywności i trwałości.
- Pełny krawędziowy – ma kształt prostokąta z dwoma bokami ściętymi. Jest to standardowy kątownik, który doskonale sprawdza się w prostych zadaniach wymagających sprawdzenia kątów prostych.
- Walcowy – ten rodzaj kątownika odtwarza kąt prosty pomiędzy czołami i osią walca, co jest przydatne w pewnych specyficznych zastosowaniach.
- Środkownik – służy do wyznaczania środków okręgu na czole walca, zazwyczaj posiadający dodatkową listwę pod kątem 45°.
- Nastawny – kątownik ten można dostosować do różnych kątów, co jest przydatne w przypadku prac wymagających różnorodności kątów.
- Równoramienny – jak sama nazwa wskazuje, posiada równe ramiona. Oznacza to, że kąt między nimi wynosi 45°.
Polecamy: Narzędzia do warsztatu domowego – top 7
Kątowniki budowlane
Kątowniki budowlane są szeroko stosowanymi narzędziami w branży budowlanej, zarówno podczas remontów, jak i w procesie wznoszenia nowych obiektów. Poniżej przedstawiamy różne warianty tych praktycznych narzędzi:
- Krawędziowy płaski,
- Krawędziowy z grubym ramieniem,
- Powierzchniowy płaski,
- Powierzchniowy z grubym ramieniem,
- Kątownik ze stopką powierzchniowy,
- Walcowy,
- Kątownik krawędziowy pełny.
Kątowniki budowlane są wykonane z różnych materiałów o zróżnicowanych wymiarach i konstrukcjach. Umożliwiają precyzyjne pomiary i sprawdzanie kątów, co w branży budowlanej odgrywa rolę pierwszoplanową.
Klasyfikuje się je przez różne normy, np. PN-68/M-53160 oraz DIN 875, które określają wymagania dotyczące wymiarów i dokładności wykonania. W ten sposób konsument może mieć pewność co do standardów jakości tych narzędzi.
Kątownik trójwymiarowy
Kątownik trójwymiarowy to narzędzie, które nie tylko umożliwia pomiar i sprawdzanie kątów, ale służy też do wyznaczania linii równoległych. W praktyce narzędzie to znajduje zarówno w pracach budowlanych, jak i warsztatowych.
Model takiego kątownika, na przykład 3D Shinwa, specjalizuje się w pomiarze kątów 45 oraz 90 stopni.
Kątownik trójwymiarowy stanowi wygodną alternatywę dla tradycyjnych rozwiązań stolarskich. Szczególnie dedykuje się je dla pracowników branży stolarskiej i ciesielskiej. Narzędzie sprawdza się doskonale podczas różnych prac wymagających precyzji i skrupulatności. Wszystko to za sprawą możliwości pomiaru w niejednym wariancie.
Kątowniki – klasy dokładności
Kątowniki podlegają różnym klasom dokładności, takim jak 00, 0, 1 i 2. W praktyce warsztatowej zazwyczaj wystarcza klasa 1, a dla prac traserskich – klasa 2. Klasy dokładności odnoszą się głównie do kątowników ślusarskich. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że kątowniki budowlane i stolarskie zazwyczaj nie są przypisane do konkretnych klas.
Klasa dokładności wyznacza maksymalny błąd pomiarowy w odniesieniu do pełnego zakresu pomiarowego. Pomiar kąta z dokładnością 1° można przeprowadzić przy użyciu kątomierzy tarczowych lub nastawnych, posiadających podziałkę w pełnych stopniach. Dla pomiarów precyzyjniejszych niż 1° zaleca się kątomierze kombinowane lub uniwersalne. Natomiast liniały sinusowe, których zakres pomiarowy wynosi 0°-60°, są używane do bardzo precyzyjnych pomiarów kątów.
Kontrola klas dokładności kątowników
W celu kontroli płaskości i prostoliniowości powierzchni stosuje się liniały stalowe, natomiast do sprawdzenia kąta prostego (90°) wykorzystuje się kątowniki warsztatowe. Zarówno liniały, jak i kątowniki, mogą być dostępne w różnych klasach dokładności.
Liniały ostrzowe (krawędziowe), o pomiarowej krawędzi ostrzowej zabarwionej na czarno, są szczególnie precyzyjne. Kontrola polega na obserwacji szczeliny świetlnej między narzędziem a kontrolowaną powierzchnią, a szczelinomierz pozwala na pomiar odchyłki od linii prostej lub kąta prostego.
Jaki kątownik wybrać?
Przy wyborze kątownika warto rozważyć jego konkretną budowę i przeznaczenie, ponieważ zdecydowanie wpływa to na cenę narzędzia. Pamiętajmy też, że kątowniki służą do sprawdzania kątów prostych zarówno zewnętrznych, jak i wewnętrznych. Narzędzia te często posiadają ściętą krawędź na wierzchołku, co ułatwia precyzyjne sprawdzenie kątów, zwłaszcza przy zaokrąglonych narożnikach, które w praktyce budowlanej nie są rzadkością.
Ceny kątowników różnią się znacząco, w zależności od ich zastosowania oraz sposobu wykonania. Podstawowe modele stolarskie i budowlane można nabyć już od 5 złotych, ale narzędzia aluminiowe czy stalowe kosztują około 20 złotych.
Z kolei na kątowniki nastawne czy poszerzone o dodatkowe funkcje trzeba wydać nawet 50 złotych. Kątomierze są droższe, sięgając ponad 100 złotych. Warto też wspomnieć, że narzędzia z elektronicznym odczytem mogą przekroczyć 400 złotych. Polecamy też zwrócić uwagę na klasę dokładności, ponieważ im wyższa klasa, tym lepsze narzędzie. Wiąże się z technologią produkcji, materiałami i kontrolą jakości danego produktu.
Może Cię zainteresować: Połączenia ciesielskie do altany – jakie zamocowania wybrać?
Kątowniki – podsumowanie
Na zakończenie warto dodać, że nawet najdokładniejsze kątowniki mają pewien błąd pomiarowy. Dlatego, jeśli precyzja pomiaru jest dla Ciebie sprawą priorytetową, zalecamy kupić narzędzia z klasą dokładności, co pozwoli uzyskać bardziej wiarygodne wyniki.
Jeśli masz dodatkowe pytania i zastanawiasz się, jaki kątownik kupić, skontaktuj się z nami!