Choć żarówki LED uważane są za niezwykle wytrzymałe, to w pewnych okolicznościach nawet one mogą ulec awarii. Na szczęście często okazuje się, że usterka nie jest trwała i da się przywrócić oświetlenie do stanu używalności. Jak naprawić żarówkę LED? Przeczytaj poradnik i zapoznaj się z naszymi instrukcjami!
Może Cię zainteresować: Czym jest oświetlenie LED i jak działa technologia LEDowa?
Żarówka LED – najczęstsze obszary awarii
Na początku warto zaznaczyć, że żarówki LED mogą mieć różną konstrukcję. Zawsze należy to sprawdzić przed naprawą.
Np. żarówka LED 12 W składa się z kilku diod LED i elementów półprzewodnikowych, gdzie w momencie przepływu prądu elektrycznego poruszają się nośniki ładunku. W przypadku LEDów są to elektrony i dziury (ładunek ujemny i dodatni). Przechodząc z jednego poziomu elektronicznego na drugi, emitują światło w wąskim zakresie. Żarówki LED przepalają się najczęściej na skutek awarii diod lub innych elementów wchodzących w ich skład.
Konstrukcja żarówek LED – źródło prądu
Źródłem prądu dla żarówek LED połączonych szeregowo jest tzw. sterownik (czasami zasilacz), czyli przetwornik prądu. Pomiędzy diodami LED a sterownikiem znajduje się płytka przewodząca ciepło z elementami radiowymi i aluminiowym radiatorem. W przypadku niektórych żarówek obudowa wykonana jest z tworzywa sztucznego z otworami wentylacyjnymi, wewnątrz których umieszczony jest radiator odprowadzający ciepło.
Całość konstrukcji umieszczona jest w obudowie, pod osłoną. Na dole żarówka wyposażona jest w podstawę, do której przylutowane są dwa przewody. Za ich pośrednictwem napięcie przekazywane jest do sterownika.
Jak sprawdzić, czy da się naprawić żarówkę LED?
W wielu przypadkach żarówkę LED da się naprawić, ale warto wiedzieć też, kiedy nie opłaca się podejmować takiego zadania. Wtedy pozostaje jedynie oddać ją do punktu recyklingu i zaopatrzyć się w nową.
Nowoczesne żarówki LED renomowanych producentów raczej nie są podatne na awarie i cechują się dużą wytrzymałością. Jeśli jednak produkt ulegnie znacznemu uszkodzeniu, to lepiej spisać go na straty i nie tracić czasu. Przede wszystkim nigdy nie powinno się naprawiać żarówki zalanej wodą – nawet jeśli wydaje Ci się, że jest dobrze osuszona.
To samo dotyczy sytuacji, gdy w wewnątrz urządzenia doszło do zapłonu. Nadpalona płytka najprawdopodobniej jest sygnałem, że mogło dojść do dużych uszkodzeń i nie warto podejmować się naprawy.
Dlaczego żarówki LED się psują? Najczęstsze przyczyny
Zanim zaczniesz naprawiać żarówkę LED, warto dowiedzieć się, dlaczego dochodzi do awarii. Przede wszystkim przyczyny nieprawidłowego działania dowolnego oświetlenia należy szukać w spadkach napięcia. Jeśli w Twoim domu występuje taki problem, nie ma konieczności naprawiać żarówki, ale warto zainstalować stabilizator. Jednak gdy napięcie podskoczy w znacznym stopniu, może przebić mostek diodowy i uszkodzić żarówkę LED.
Istnieją też inne przyczyny awarii żarówki LED, o których opowiemy w dalszej części poradnika.
Nieprawidłowa wentylacja a awaria żarówki
Montując nowe żarówki LED, należy pamiętać o dobrej wentylacji w pomieszczeniu. Jeżeli jest ona niewystarczająca i ciepło powstające podczas pracy urządzenia nie jest regularnie odprowadzane, może dojść do przegrzania.
W takim przypadku musisz przyjrzeć się bliżej samej żarówce – jeśli konstrukcja jest zamknięta i nie ma odpowiedniej wentylacji, to lepiej kupić nowe źródło oświetlenia.
Nieprawidłowo wykonana instalacja elektryczna
Kolejnym częstym błędem jest nieprawidłowe ułożenie przewodów lub błędne obliczenie ich przekroju. Jeżeli zmiana okablowania nie jest możliwa, właściwym rozwiązaniem w tym przypadku byłoby odciążenie linii oświetleniowej poprzez wybór innej, słabszej żarówki.
Źle dobrana żarówka LED do rodzaju pomieszczenia
Awaria żarówki LED może być też spowodowana nieprawidłowym wyborem stopnia IP, czyli ochrony przed wpływami zewnętrznymi. Jeśli oświetlenie jest narażone na działanie dużej wilgoci, kurzu lub jej obudowa ulega uderzeniom mechanicznym, należy pomyśleć o doborze opraw oświetleniowych odpowiednich do otoczenia.
Wady produkcyjne żarówki LED
Oprócz powyższych opcji nieprawidłowego działania, żarówki LED mogą ulec awarii z powodu wad produkcyjnych lub podłączenia do podświetlanego przełącznika.
Są dwa wyjścia z tej sytuacji: jeśli konstrukcja oświetlenia (na przykład żyrandol) ma więcej żarówek, musisz wymienić przynajmniej jedną z nich na zwykłą. Drugim rozwiązaniem tego problemu jest wymiana przełącznika.
Najczęściej uszkodzeniu ulega kondensator znajdujący się w zasilaczu wraz z rezystorami i mostkiem diodowym, czyli jedną z diod LED. Jeżeli do produkcji danego urządzenia zostały użyte elementy niskiej jakości, które nie odpowiadają napięciu znamionowemu, cała konstrukcja może pęknąć już po kilku cyklach włączenia/wyłączenia.
Polecamy powiązany poradnik: Żarówki LEDowe do domu – czy warto?
Jak rozebrać żarówkę LED w celu naprawy? Instrukcja
- Otwórz żarówkę, aby dostać się do elementów wewnętrznych.
Aby przystąpić do demontażu żarówki, należy najpierw otworzyć zaciski przytrzymujące obudowę rozpraszającą światło. Jeśli matowy wierzch lampy jest przymocowany za pomocą śrubek, należy je odkręcić. Gdy natomiast czynnikiem ograniczającym jest uszczelniacz, należy go ostrożnie usunąć.
- Wymontuj radiator
Po odłączeniu obudowy weź śrubokręt i ostrożnie wyjmij radiator (będzie on znajdował się pod płytką z diodami LED).
- Oddziel matrycę LED
Po wyjęciu wnętrza żarówki należy oddzielić matrycę LED od całej konstrukcji. Aby to zrobić, musisz ją odlutować: rozgrzej styki lutownicą, a następnie ostrożnie oddziel część pęsetą. W takim przypadku należy zacząć od tablicy centralnej, którą należy oddzielić od dwóch styków. Usuń też uszczelniacz znajdujący się na obwodzie żarówki lub odkręć śruby mocujące.
Gdy nic nie będzie przeszkadzało w usunięciu matrycy z diodami LED, musisz uzbroić się w cienkie metalowe narzędzie, takie jak szydełko lub igła. Ostrożnie je wsuń i spróbuj wyjąć matrycę.
Naprawa żarówki LED krok po kroku
- Zidentyfikuj uszkodzone łącze.
Aby zidentyfikować awarię, w większości przypadków wystarczy spojrzeć na każdą z diod LED, które wyglądają jak bardzo małe żółte kwadraty. Na jednym z nich po bliższym przyjrzeniu się (może być potrzebne szkło powiększające) widoczna będzie mała ciemna plamka (czarna kropka).
- Usuń niedziałający element.
Teraz powiemy Ci, jak naprawić lampę LED po wykryciu niedziałających diod. Aby usunąć wszystkie niedziałające diody LED z matrycy, można ją podgrzać od dołu, wówczas proces zostanie uproszczony (nie można używać otwartego płomienia). Nie zapomnij najpierw zamocować koła z diodami w żądanej pozycji nad powierzchnią roboczą. Po dobrym nagrzaniu żądany element LED można po prostu usunąć pęsetą.
- Po wyjęciu diody przeczyść styki.
Po oczyszczeniu miejsca spalonej diody należy również nałożyć specjalną pastę. Pamiętaj, że róg uziemienia diody wskazuje położenie zacisku ujemnego.
- Wymień niedziałający element.
Aby żarówka znów działała, należy wymienić spaloną diodę LED na nową. Aby przylutować działającą diodę LED do miejsca pozostawionego przez stary element, należy najpierw sprawdzić, jakie diody LED są stosowane w żarówkach 220 V.
Naprawa żarówki LED – wskazówki
Jeśli żarówka jest wykonana przy użyciu uszczelniacza, do zdjęcia nasadki potrzebna będzie igła, strzykawka i rozpuszczalnik. Należy poprowadzić igłę wzdłuż krawędzi (połączenia klosza z żarówką), tak aby powstał rowek.
Następnie należy napełnić strzykawkę igłą rozpuszczalnikiem i wstrzyknąć go po całym obwodzie w wykonany rowek. Po upływie pół minuty można odkręcić zakrętkę, ponieważ do tego czasu uszczelniacz powinien się rozpuścić.
Jak ustalić niedziałającą diodę LED?
Warto zaznaczyć, że przy ustalaniu niedziałającej diody LED, w niektórych przypadkach trzeba będzie użyć multimetru.
Najpierw musisz ustawić wymagane wartości na urządzeniu (parametry rezystancji i kondensatora), których wartość można zobaczyć na obudowie lub samej płytce. Aby dotrzeć do każdej diody, przykłada się dwie sondy tego urządzenia po dwóch przeciwnych stronach, po czym (jeśli dioda LED działa) na ekranie widoczna będzie obecność styku.
Nie mogę ustalić niedziałającej diody LED – co robić?
Nie wszystkie uszkodzone diody LED można wykryć za pomocą multimetru. Przykładowo diody MK-2035 nie reagują na to narzędzie jeśli nie zostanie podane wyższe napięcie. Wylutowanie sterownika może uratować sytuację.
Przyjrzyjmy się, jak naprawić lampę LED, gdy nie można wizualnie zidentyfikować przepalonej diody. Jeśli zachodzi potrzeba sprawdzenia każdej diody LED żarówki, ale multimetr okazuje się w tej kwestii bezsilny, istnieje wyjście z tej sytuacji.
Trzeba wziąć zasilacz, przylutować do niego dwa przewody i podłączyć je naprzemiennie do testowanych diod z obu stron (nie trzeba ich nawet wylutowywać z płytki, na której się znajdują). Elementy obsługowe natychmiast się podświetlą.
Naprawa żarówki LED – obniżenie temperatury
Niektórzy rzemieślnicy próbują zrobić to, podgrzewając suszarką do włosów. Jednak ta metoda często okazuje się nieskuteczna, ponieważ pod spodem (pod tymi diodami) znajduje się aluminiowy radiator. Aby usunąć zbędną diodę LED z płytki, należy najpierw usunąć z niej żółtą folię. Najlepiej nadaje się do tego mały, cienki śrubokręt lub igła. Po wyjęciu filtra elastycznego pod nim widać metalową powierzchnię z kryształkiem, która w działającej lampie powinna dawać światło.
Na metalową powierzchnię uszkodzonej diody LED należy nałożyć odrobinę żelopodobnego topnika lub stopu o niskiej temperaturze topnienia. Będziesz także potrzebować dobrze nagrzanej lutownicy o mocy około 60-80 W. Narzędzie należy przykładać do diody, aż zostanie odlutowana.
Dzięki zastosowaniu tego stopu następuje wymieszanie i w efekcie obniżenie temperatury topnienia. Zatem zastosowanie tej metody eliminuje możliwość przegrzania płytki drukowanej.
Przeczytaj też: Oświetlenie punktowe LED – jak rozmieścić?
Pracując z żarówką LED i jej elementami, należy przestrzegać prostych zasad, które pozwolą chronić zdrowie Twoje, a także otaczających Cię przedmiotów i narzędzi. Przed naprawą żarówek LED warto zapoznać się z prostymi, ale ważnymi środkami bezpieczeństwa:
- Wszelkie ingerencje przy żarówce (demontaż, lutowanie, wylutowanie) należy wykonywać wyłącznie przy urządzeniu odłączonym od sieci.
- Wszystkie kondensatory należy rozładować ręcznie po włączeniu lampy, nawet jeśli zostaną pominięte. Aby to zrobić, należy na krótko zewrzeć przewody kondensatorów metalowym narzędziem lub pisakiem dielektrycznym.
- Po naprawie, sprawdzając funkcjonalność żarówki, należy chronić oczy: możliwa jest eksplozja jednego z elementów. Możesz użyć specjalnych okularów ochronnych lub po prostu odwrócić się z zamkniętymi oczami podczas podłączania naprawionej żarówka.
Pomocna jest także ostrożność podczas obchodzenia się z lutownicą: nigdy nie należy pozostawiać jej włączonej bez nadzoru. Mimo że większość lutownic nie nagrzewa się zbyt mocno, temperatura nadal może być wystarczająca do spowodowania pożaru.